Gisteren stond een uitnodigende oproep van Timor El-Dardiry (@timorel) in de Volkskrant. Zijn betoog was - kort samengevat - de volgende. Bankiers, medisch specialisten en bestuurders (m.i. hadden ook nog juristen genoemd kunnen worden) liggen onder vuur omdat deze professionals vergeten zijn waarvoor ze precies werken. Dit wantrouwen kan enkel hersteld worden als zij hun beroepseer weer hoog houden. Regels, toezicht, tuchtrecht, dit gaat het allemaal niet oplossen:
"Vertrouwen krijg je pas terug als je laat zien dat je bepaalde waarden zo belangrijk vindt."Het probleem: veel organisaties en personen met een publieke instelling kennen niet meer de kernwaarden die het werk dat ze verrichten vormen. Kernwaarden als spaarzaamheid, gezondheid e.d. worden (helaas) niet meer per definitie voorop gesteld. Maar, zo stelt El-Dardiry, geen zorg: deze kernwaarden - de naam zegt het al - zitten gewoon besloten in genoemde publieke functies. Het wordt tijd om ze - in ieder geval voor een deel van genoemde professionals - terug te vinden. De bankier, de specialist en de bestuurder moeten uitkomen voor hun waarden zodat het publiek die waarden kan herkennen in hun gedrag.
Het is een mooi betoog en ik raad iedereen aan om het te lezen!
Toch roept het - vanuit mijn vakgebied - nog wel wat vragen op.
- In het betoog wordt gesteld dat organisties/personen met publiek belang vaak hun kernwaarden uit het oog verloren zijn terwijl later wordt gesteld dat deze voor veruit de meeste professionals nog steeds een belangrijke bron van motivatie en arbeidsvreugde gelden. Dit lijkt tegenstrijdig met elkaar te zijn. Zijn het incidentele excessen of is toch sprake van een structureel tekort?
- Belangrijker: in hoeverre speelt het onderwijs een rol in deze discussie? Heeft onderwijs tekort geschoten en te weinig duidelijk gemaakt welke kernwaarden een bepaalde professie zou moeten voorstaan (met name in de Amerikaanse Legal Ethics-literatuur wordt dit idee omarmt) of overstijgt dit het onderwijs?
- In hoeverre ligt er een taak in het onderwijs om deze herbronning vorm te geven. Het vinden van de kernwaarden van genoemde professies is - hierin volg ik El-Dardiry - zeker niet een complex vraagstuk. Moeten onderwijsinstellingen / opleidingsinstituten toch in onderwijs hierin zorgdragen?
- De aanname dat de kernwaarden van een professie als inspiratie en motivatie kunnen gelden voor de professional zelf heeft een utopisch karakter. Het is mijn ervaring dat voor veel studenten en beginnende professionals het op z'n minst een én-én is: én in dienst staan voor de kernwaarden (concreet: arts worden om mensen te helpen) maar ook gewoon geld verdienen, liefst veel geld. Hoe hier mee om te gaan? Een studiekeuze - en niet vaak hiermee een complete loopbaan - wordt vaak niet enkel bepaald door een intrinsieke motivatie maar ook door werkzekerheid e.d.
- Tot slot hebben allerlei onderzoeken uit de sociaal psychologie laten zien dat voor het handhaven van gedrag ook regels nodig zijn. Zie voor een toegankelijke introductie het eerder beschreven boek van Kaptein en dan met name het stuk over handhaving. De oproep van El-Dardiry heeft hiermee iets van een vals dilemma. Waarom niet én regels én waarden? Leer je de kernwaarden niet juist kennen door de regels van het vak te begrijpen?
Een interessante column voor discussie, kritische lezing en inspiratie. In ieder geval voor de (vervolg) vraag of ook opleidingen aan de beroepseer moeten werken. En vervolgens: hoe?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten